آیا کاهش چربی موضعی با ورزش امکان پذیر است؟

حداقل از قرن نوزدهم بحثی طولانی درباره ی این موضوع در جریان است. کارشناسان در زمینه های مختلف، نظرات متنوعی در مورد کاهش چربی در بخش های خاصی از بدن دارند که این قضیه را واقعا چالش برانگیز می کند. بنابراین واقعیت چیست؟ برای پرداختن به این موضوع ابتدا بگذارید آنچه که را کاهش چربی موضعی و معمولا “کاهش نقطه ای” می نامند را تعریف کنیم. هدف قرار دادن بخش های مختلف بدن با برنامه های ورزشی مختلف برای کاهش توده چربی بدون تاثیر بر مناطق مجاور را کاهش چربی موضعی می نامیم . بر اساس این باور، حرکات ورزشی در بخش خاصی از بدن به عنوان مثال در شکم یا پهلو باعث می شود که بافت چربی را دقیقاً بر روی آن نقطه کاهش دهند.

علاقه مردم به کاهش چربی موضعی شکم

تصویر ایده آل بدن یک فرد سالم در انظار عمومی توسط رسانه های اجتماعی به طور چشمگیری تغییر کرده است. ترویج انتظارات غیر واقعی در مورد تصویر بدن مان منجر به انتخاب های ناسالم شده است. به عنوان مثال، پینترست (Pinterest)، یکی از محبوب ترین پاتفرم های اجتماعی، با بیش از 300 میلیون کاربر فعال، بهداشت و درمان عمومی را به طور گسترده ای تغییر داده است. در این پلتفرم شما می توانید تعداد زیادی از پیشنهادات و برنامه های ورزشی را برای کاهش موضعی چربی شکم بدون هیچ پشتوانه ی علمی پیدا کنید. اصرار برای رسیدن به شکم عضلانی تخت، منجر به اهداف ناسالم کاهش وزن با انتظارات غیر واقعی شده است.

گوناگونی نتایج

اگر شما شخص علمی هستید و در پایگاه های داده پزشکی سرچ کرده باشید، با انبوهی از مطالعات در مورد کاهش نقطه ای با نتابج مختلف روبه رو خواهید شد. بررسی هر مطالعه به صورت تکی، نتیجه  ی قطعی به شما نخواهد داد و برای رسیدن به تصویر بزرگ تر باید به متاآنالیزها رجوع کنیم. تفاوت موجود در مطالعات عمدتا به دلیل چندین فاکتور از قبیل طراحی مطالعات، گروه های جمعیتی، ابزارهای اندازه گیری و برنامه های ورزشی و غیره… می باشد.

حداقل از شروع قرن نوزدهم، توجه زیادی به سمت فرضیه ی کاهش ذخایر چربی به صورت موضعی از طریق ورزش های مختلف بوده است. از میانه تا تقریبا انتهای قرن بیستم، تعدادی از مقالات این نظریه را تایید، در حالی که عده ای دیگر آن را نقض کردند. در انتهای قرن بیستم، جامعه ی علمی تایید کردند که کاهش چربی موضعی با ورزش برخلاف واقعیت است و جمیعا آن را رد کردند. اما این قضیه به همین جا ختم نمی شود و با شروع قرن بیست و یکم، تعدادی شواهد جدید درمورد کارایی کاهش نقطه ای، دوباره اختلاف نظرات قدیمی را دامن زد.

دلایل عدم توافق نظر در مورد کاهش چربی موضعی

1.  مورد اول تفاوت در برنامه های ورزشی است. شدت های مختلف ورزش ، زمان ورزش، میزان کار انجام شده و پیروی از برنامه را می توان نام برد. از سوی دیگر، بخش های مختلف بافت چربی به گونه ای متفاوت به ورزش و ویژگی های بین فردی از قبیل جنس، چاقی و غیره پاسخ می دهند.
2.  تفاوت در طراحی مطالعات مثل بررسی های بلند مدت یا مطالعات مقطعی نیز می توانند نتیجه ی نهایی را تعیین کنند.هم چنین برخی تحقیقات بر روی ذخایر چربی دست و پا متمرکز بودند در حالی که باقی مطالعات شکم یا کل بدن را برسی کردند. از سوی دیگر نبود ابزار اندازه گیری یکسان (مثل MRI یا کالیپر) نیز می تواند بر نتایج نهایی اثرگذار باشد.
3. سایر فاکتور های گمراه کنند از قبیل تعهد شرکت کنندگان به ادامه ی رعایت رژیم و برنامه مطالعاتی نیز نقش مهمی ایفا می کند.

باورهای عموم درمورد کاهش چربی شکم

به چالش کشیدن باورهای عموم

به منظور بررسی باور اکثر مردم درمورد کاهش چربی موضعی، اجرای مطالعاتی با هدف بررسی اثرات ورزش بر روی اندام یک طرف بدن بدون تمرین دادن سمت مختلف لازم می باشد. بحث در مورد کاهش نقطه ای سه قرن است که در حال ادامه است. بنابراین خلاصه کردن تمام اطلاعات موجود در قالب مطالعه ی متاآنالیز ضروری می باشد.

بین عضلانی یا زیرپوستی؟

هم چنین اختلافاتی بر سر معنی واقعی کاهش نقطه ای وجو دارد. اگر کاهش چربی موضعی به کاهش ذخایر چربی بین عضلات اشاره داشته باشد، مطالعات تا حدی درستی آن را تایید می کنند، اما اگر منظورمان کاهش چربی زیرپوستی باشد، مطالعات چنین چیزی را نشان نمی دهند. به طور کل معنای عبارت کاهش چربی موضعی از دیدگاه اکثر مردم، به همان چربی های زیرپوستی اشاره دارد که بتوان پس از تمرینات ورزشی آن را به وضوح مشاهده کرد.

کاهش چربی موضعی افسانه است

بر اساس مطالعه ی انجام شده توسط آر.رامیرز-کمپیلو و همکاران، در متاآنالیزی که شامل 13 مطاله ی مختلف با 1158 شرکت کننده بود(جدول 1)، تمرینات ورزشی موجب کاهش چربی در نقطه ای خاص از بدن نشدند و تاثیرات بر کل بدن دیده شد. برخلاف باور عموم مردم، انواع مختلف برنامه های ورزشی در بلندمدت منجر به هیچ گونه کاهش نقطه ای چربی نشدند.

متاآنالیز آن ها به طور میانگین شامل بازه ای 11 هفته ای ( بین 2 تا 20 هفته) به همراه روش های مختلف ورزشی (مثل تمرینات قدرتی، دوچرخه سواری) به همراه تفات های بین فردی مثل سن، جنس و سطح فعالیت فیزیکی می شد.

تفاوت جنسیتی در کاهش چربی موضعی

بر اساس مطالعه ی صورت گرفته توسط کوری والتس و همکاران، تمرینات قدرتی سریعا پس از شروع، منجر به القای هایپرتروفی عضلانی در مردان و زنان می شود. هرچند که مردان مقدار اندکی هایپرتروفی بیش تری را بروز دادند اما قابل چشم پوشی است. در هنگام بررسی کاهش چربی هم در  بین عضلات و هم در زیرپوست، تمرینات قدرتی علیرغم تفاوت های جنسیتی و نژادی اثر قابل توجهی نداشتند.

(جدول 1. مطالعات وارد شده در مقاله ی آر.رامیرز-کمپیلو و همکاران، کاهش چربی موضعی ناشی از ورزش)

به طور خلاصه علی رغم تمام نتایج متضاد تعداد زیادی از مقالات، آنالیز کلی نشان می دهد که کاهش چربی موضعی شکم یا پهلو یا نواحی دیگر حقیقت ندارد و تمام ادعاهای بازاریابی و باورهای عموم غیرواقعی می باشد. بنابراین هنگام انتخاب ورزش های مختلف باید به دور از هرگونه انتظارات غیرواقعی، محتاط تر عمل کنیم.