یکی از دغدغه های اصلی ورزشکاران، انتخاب رژیم غذایی مناسب برای افزایش عضله و در حین حال کاهش چربی موضعی بدن می باشد. رعایت یک رژیم عضله سازی پیچیدگی های خاص خودش را دارد و علاوه بر محاسبه ی میزان درشت مغذی های مورد نیاز، انتخاب مواد غذایی که موجب افزایش عضله سازی می شوند نیز بسیار حائز اهمیت است.
در این مقاله سعی داریم شما را با نمونه هایی از رژیم عضله سازی برای ورزشکاران آشنا سازیم تا دید بهتری از رژیم های ورزشی پیدا کنید. بدیهی است که هر ورزشکار بنا به شرایط خاص خود باید از رژیم های ورزشی شخصی سازی متناسب استفاده نماید و مثال های آورده شده در ادامه ی مقاله تنها جنبه ی آشنایی بیشتر و ارائه ی پیشنهادات غذایی موثر می باشد.
اصول کلی رژیم عضله سازی
توزیع مناسب درشت مغذی ها و رعایت مقادیر مورد نیاز برای افزایش عضله سازی از ویژگی های اصلی این گونه رژیم ها می باشد.
به طور کلی به ورزشکاران توصیه می شود که در طی روز به میزان 2 گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن، پروتئین مصرف نمایند. به طور مثال در یک فرد 80 کیلوگرمی در طی روز، به 160 گرم پروتئین نیاز می باشد. البته مطالعات نشان می دهند که مقدار 1.6 گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن پروتئین در طی روز، هم چنان حداکثر پروتئین سازی عضلات را فعال می کند و می تواند در دستور کار ورزشکاران قرار گیرد. با افزایش شدت و مدت تمرین، باید متناسب با فاکتور های مختلف دریافت پروتئین ورزشکار را افزایش دهیم.
رژیم غذایی عضله سازی
از دیدگاه کلی می توان درصد درشت مغذی های رژیم عضله سازی را به صورت 50 تا 55 % کربوهیدرات، 15 تا 20 % چربی و پروتئین 30 % از کل کالری مصرفی روزانه تعریف نمود. البته این درصد ها در شرایط مختلف می تواند تغییر کنند.
مقدار مواد مغذی در هر گروه غذایی
گروه های غذایی |
مقدار واحد | کربوهیدرات
(گرم) |
پروتئین
(گرم) |
چربی
(گرم) |
مقدار کالری |
نان و غلات |
یک برش | 15 | 3 | 1 یا کم تر | 80 |
میوه | مختلف | 15 | – | – |
60 |
شیر بدون چربی |
یک لیوان | 12 | 8 | 0-3 | 90 |
شیر کم چرب | یک لیوان | 12 | 8 | 5 |
120 |
شیر پرچرب |
یک لیوان | 12 | 8 | 8 | 150 |
شکر، قند،
عسل، مربا |
1ق م | 5 | – | – |
20 |
سبزیجات |
1 لیوان خام | 5 | 2 | – |
25 |
گوشت و جانشینهای آن (بسیار کم چرب) |
30 گرم | – | 7 | 0-1 | 35 |
گوشت و جانشینهای آن (کم چرب) | 30 گرم | – | 7 | 3 |
55 |
گوشت و جانشینهای آن (با چربی متوسط) |
30 گرم | – | 7 | 5 | 75 |
گوشت و جانشینهای آن (پرچرب) | 30 گرم | – | 7 | 8 |
100 |
چربی ها |
1 ق م | – | – | 5 |
45 |
منابع با کیفیت پروتئین های غذایی
پس از تعیین میزان پروتئین مورد نیاز، نوبت به انتخاب مواد غذایی باکیفیت برای تامین این مقدار پروتیئن می رسد. تاکید اصلی بر مصرف پروتئین های حیوانی (به دلیل کیفیت بالا و دارا بودن محتوی آمینو اسیدی کامل) و هم چنین مصرف مواد غذایی کم چرب می باشد تا سلامت قلب و عروق تضمین شود.
از جمله منابع پروتئینی باکیفیت می توان گوشت، ماهی، ماکیان، سفیده ی تخم مرغ و لبنیات کم چرب را نام برد.
ماده ی غذایی |
مقدار در هر واحد |
بسیار کم چرب |
|
ماکیان با گوشت سفید بدون پوست |
1 اونس یا 30 گرم |
ماهی سفید |
1 اونس یا 30 گرم |
ماهی تن تازه یا کنسرو شده |
1 اونس یا 30 گرم |
ساندویچ پنیر با گوشت 1 گرم چربی |
1 اونس یا 30 گرم |
لوبیا، نخود، لپه |
½ فنجان یا 100 گرم |
کم چرب |
|
ماکیان با گوشت تیره بدون پوست یا ماکیان با گوشت سفید با پوست |
1 اونس یا 30 گرم |
سالمون، تن، گربه ماهی، ساردین |
1 اونس یا 30 گرم |
پنیر پارمیسان |
1 اونس یا 30 گرم |
گوشت گاو یا بره بدون چربی |
1 اونس یا 30 گرم |
چربی متوسط |
|
گوشت مرغ یا بوقلمون |
1 اونس یا 30 گرم |
پنیر با 5 گرم چربی |
1 اونس یا 30 گرم |
پنیر کاتیج 4.5% |
¼ فنجان یا 56 گرم |
تخم مرغ کامل |
1 عدد |
تمپه |
120 گرم یا ½ فنجان |
توفو |
120 گرم یا ½ فنجان |
منابع با کیفیت کربوهیدرات های غذایی
همان طور که می دانید کربوهیدرات های غذایی به دو دسته ی پیچیده وساده تقسیم می شوند. کربوهیدرات های ساده یا همان قند های ساده (مثل شکلات، شیرینی، نوشابه، دسرها و…) به دلیل داشتن محتوی کالری بسیار زیاد و هم چنین نبود موادمغذی لازم مثل ویتامین ها، فیبر و غیره توصیه می شود به مقدار محدود و تنها در موارد خاص مصرف شوند. از سوی دیگر، کربوهیدرات های پیچیده با دارا بودن فیبر، ویتامین ها، املاح و سایر مواد مغذی انتخاب بسیار خوبی برای مصرف در ورزشکاران و به طور کلی تمام افراد جامعه می باشد.
از منابع عالی کربوهیدرات غذایی می توان غلات کامل سبوس دار، سیب زمینی، ماکارونی، برنج قهوه ای یا در صورت نبود آن برنج سفید، شیر، میوه و سبزیجات می باشد.
ماده ی غذایی |
مقدار در هر واحد |
نان سبوس دار |
1 برش |
نان پیتا |
1 عدد کوچک یا 1 اونس |
رایس کیک |
2 عدد |
غلات پخته |
½ فنجان یا 112 گرم |
گرانولا |
½ فنجان یا 30 گرم |
سیب زمینی پخته |
1 عدد |
پلانتین |
1/3 فنجان |
ذرت، لوبیای سبز |
½ فنجان یا 105 گرم |
برنج یا پاستای پخته |
½ فنجان یا 97 گرم |
منابع با کیفیت چربی های غذایی
گروه چربی ها یا روغن ها به دلیل دارا بودن 9 کالری در هر گرم آن، از منابع پر انرژی برای مصرف محسوب می شوند. این مقدار کالری به معنای واقعی کلمه دو برابر بیشتر از سایر درشت مغذیها مانند کربوهیدراتها و چربیهایی است که تنها ۴ کالری در هر گرم دارند را شامل می شود. بنابراین، افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند، مصرف مقادیر حساب شده ی آن ها بسیار مهم است تا کالری اضافی دریافت نشود. هم چنین در انتخاب روغن ها باید از منابعی استفاده شود که کم ترین کلسترول و هم چنین اسید های چرب اشباع را داشته باشند تا سلامت قلب نیز به خطر نیفتد. از بهترین منابع موجود برای مصرف چربی ها می توان روغن ماهی، روغن زیتون، زرده ی تخم مرغ، روغن بذر کتان ، مغز ها و زیتون را نام برد.
ماده ی غذایی |
مقدار در هر واحد |
انواع روغن |
1 قاشق چایخوری |
پنیر خامه ای یا خامه ی سنگین |
1 قاشق چایخوری |
آووکادو |
2 قاشق چایخوری یا 30 گرم |
زیتون |
8 عدد |
مغزها |
6-10 عدد |
دانه ها |
1 قاشق چایخوری |
کره ی بادام زمینی |
1/2 قاشق چایخوری |
نمونه رژیم عضله سازی
در زیر مثالی از یک رژیم 3700 کالری که به طور کلی دارای 8 وعده ی مختلف می باشد آورده شده است. از این 8 وعده، 5 وعده ی غذایی جامد و 3 واحد شیک های پروتئینی قرار داده شده است. این وعده های غذایی به فاصله ی هر دو و نیم ساعت قرار داده شده است.
|
کیلو کالری | پروتئین
(گرم) |
کربوهیدرات
(گرم) |
چربی (گرم) |
صبحانه (7 صبح) |
490 | 23 | 68.8 | 13.6 |
2 عدد تخم مرغ | 144 | 12.6 | 0.8 |
10 |
100 گرم نان کامل |
226 | 8 | 41 | 3.3 |
300 میلی لیتر اب پرتقال
|
120 | 2.4 | 27 |
0.3 |
شیک پروتئینی (10 صبح) |
382 | 42.2 | 48.8 |
2.1 |
1 عدد موز متوسط (100 گرم) |
99 | 1.1 | 23 | 0.3 |
500 میلی لیتر شیر بدون چربی | 171 | 16.5 | 24 |
1 |
300 گرم پودر پروتئینی شیر |
112 | 24.8 | 1.4 | 0.8 |
ناهار
(12:30) |
792 | 52.4 | 107.6 |
17 |
150 گرم تن ماهی |
163 | 39 | 0.8 | |
150 گرم آناناس | 109 | 0.6 | 26.3 |
0.2 |
100 گرم برنج |
358 | 12 | 75 | 1.1 |
100 گرم زیتون | 164 | 0.8 | 6.3 |
15 |
شیک پروتئینی (15 بعد ازظهر) |
339 | 36 | 58.4 | 2.2 |
250 میلی لیتر شیر بدون چربی | 86 | 8.3 | 12 |
0.5 |
250 میلی لیتر آب سیب |
105 | 0.3 | 25 | 0.3 |
30 گرم پودر پروتئینی | 112 | 24.8 | 1.4 |
0.8 |
30 گرم آرد گندم کامل |
97 | 3.3 | 19.5 | 0.6 |
شام
(17:30) |
546 | 43.1 | 84.6 |
3.9 |
150 گرم بوقلمون |
147 | 31.5 | 2.3 | |
100 گرم برنج | 358 | 8.8 | 78 |
1.2 |
100 گرم بروکلی |
41 | 2.8 | 6.6 | 0.4 |
شیک بعد از تمرین
20:00 |
392 | 42.3 | 48.3 |
3.3 |
250 میلی لیتر آب پرتقال |
100 | 2 | 22.5 | 0.3 |
500 میلی لیتر شیر | 171 | 16.5 | 24 |
1 |
30 گرم پودر پروتئینی وی |
121 | 23.8 | 1.8 | 2.1 |
میان وعده
21:00 |
394 | 9.7 | 77.8 |
4.9 |
100 گرم غلات پرپروتئین |
394 | 9.7 | 77.8 | 4.9 |
وعده ی قبل از خواب
22:30 |
329 | 49 | 30 |
1.4 |
400 گرم پنیر |
251 | 48 | 12 | 1.2 |
100 گرم گیلاس | 78 | 1 | 18 |
0.2 |
کل روز |
3724 | 298 | 524 | 48 |
% از کل کالری | 32% |
56%
|
12% |
توجه داشته باشید که در رژیم معمول افراد معمولا درصد چربی های مصرفی بسیار بیش تر از 12% خواهد شد زیرا روغن، کره یا سس هایی که در پخت غذا مصرف می شوند در رژیم بالا لحاظ نشده اند و در واقع میزان چربی مصرفی بیش از این مقادیر می شود. یکی از ویژگی های اساسی برنامه غذایی ورزشی در مقایسه با رژیم غذایی افراد عادی، افزایش دریافت پروتئین بیش از 20 درصد از کل کالری دریافتی است.
هم چنین در زیر مثالی ساده از یک رژیم عضله سازی 2000 کالری آورده شده است که به راحتی می توان از آن برای ایده گرفتن در راستای انتخاب های مفید غذایی خود استفاده کرد. ملاحظات ویژه و درصد درشت مغذی ها باید بر اساس ویژگی های منحصر به فرد هر فرد تنظیم شود.
برنامه ی غذایی با محتوی انرژی 2000 کالری |
وعده ی صبح 3 عدد سفیده ی تخم مرغ 1 عدد تخم مرغ 2 واحد نان پروتئینه سبوس دار 1 عدد گوجه ی خرد شده 1 قاشق غذا خوری پیاز خورد شده 1 قاشق چای خوری زیتون
|
میان وعده ی صبح ¼ لیوان تمشک تازه ¾ لیوان پنیر 1 قاشق غذا خوری خلال بادام |
ناهار 1 لیوان کاهو خرد شده 1 عدد گوجه خرد شده 1 عدد فلفل سبز خرد شده 1 عدد هویج خرد شده 3 انس تن ماهی 1 قاشق غذاخوری سس کم چرب 1 عدد پرتقال متوسط
|
میان وعده ی عصر 120 گرم طالبی خرد شده 1 لیوان شیر بدون چربی ¾ لیوان بستنی وانیلی |
شام 90 گرم سینه مرغ بدون استخوان (بخار پز، آب پز یا گریل شده) ½ لیوان سبزیجات مخلوط 1 سیب زمینی متوسط پخته شده 3 عدد توت فرنگی میان وعده شب 2 قاشق غذا خوری کره بادام زمینی کم چرب 2 عدد ساقه ی کرفس 1 کاسه ماست بدون چربی 15 گرم نان تست ساده 30 گرم کشمش |
منابع غذایی با کیفیت در رژیم عضله سازی
بسیار مهم است که بدانید تنظیم یک رژیم عضله سازی علمی دارای پیچیدگی ها و ظرافت های خاص خود است. رژیم های آورده شده در این مقاله تنها به جهت آشنایی بیشتر ورزشکاران عزیز با رژیم عضله سازی یا همان رژیم ورزشی آورده شده است.
با توجه به درصد بالای پروتئین، آزمایشات لازم برای بررسی عملکرد طبیعی کلیه و کبد باید توسط یک متخصص تغذیه ورزشی مجرب بررسی شود. لیست دریافت های مواد غذایی که توسط متخصصین تغذیه ورزشی گرفته می شود، همچنین می تواند خطر کمبودهای تغذیه ای احتمالی را به حداقل برساند و در نتیجه از کاهش عملکرد در ورزشکاران جلوگیری کند. در تنظیم این گونه رژیم ها ابتدا محاسبه ی میزان انرژی مورد نیاز ورزشکار بر اساس میزان تمرین و ویژگی های جسمانی وی درنظر گرفته می شود.
هم چنین ورزشکاران باید با داشتن اطلاعات کاملی از درصد چربی و عضله ی خود که توسط دستگاه های آنالیزی مختلف صورت می گیرد، اقدام به دریافت رژیم عضله سازی خود کنند. انتخاب مواد غذایی که عضلات را در وضعیت آنابولیک قرار دهد و میزان مواد مغذی مورد نیاز آن ها را تامین کند نیز بسیار مهم است. شما می توانید برای دریافت رژیم شخصی سازه شده متناسب با شرایط خود از طریق وبسایت اقدام فرمایید. بدیهی است که مشورت با افراد مختصص در این حوزه جزو الویت ها می باشد. nutritecture همراه همیشگی شماست.