بیماری های قلبی_عروقی بدون در نظر گرفتن جنسیت و نژاد افراد، علت شماره یک مرگ و میر در سراسر جهان است این بیماری همه ساله هزینه های مالی و روانی زیادی را برای افراد و جوامع به همراه داشته است، از این رو شناخت عواملی که به پیشگیری و کنترل این بیماری کمک می کند از اهمیت بالایی برخوردار است. رژیم غذایی بیماران قلبی یکی از عواملی است که می تواند به درمان و کنترل عوارض این بیماری کمک کند لذا آشنا شدن با این رژیم غذایی و غذاهای موجود در آن لازم و ضروری است، در ادامه مقاله به معرفی بیشتر رژیم غذایی مخصوص بیماران قلبی و همچنین بهترین غذاها برای قلب می پردازیم.
بیماری های قلبی چه هستند و چه عوارضی به دنبال دارند؟
بیماری های قلبی به شرایط مختلفی اطلاق می شود که برسلامت قلب تأثیر می گذارد، از عفونت گرفته تا نقص ژنتیکی و بیماری های عروقی مانند بیماری های عروق کرونر، پرفشاری خون، ایسکمی، بیماری عروق محیطی و نارسایی قلبی، این بیماری ها ممکن است به دلیل درگیرشدن عروق اصلی و یا باریک شدن و انسداد در عروق اکسیژن رسان به عضله قلب توسط پلاک ها اتفاق بیوفتد، پلاک های قلبی می توانند لخته های خون را ایجاد کنند و یا از جای خود جدا شده و در عروق حرکت کرده باعث انسداد آن ها شده و آمبولی را ایجاد کنند که در نتیجه آن می تواند سکته یا انفارکتوس قلبی رخ دهد.
اختلالات پروفایل لیپیدی خون خطر بروز بیماری های قلبی را افزایش می دهد که این اختلالات معمولا با شاخص های مهم بیوشیمیایی و آزمایشگاهی مانند کلسترول تام و تری گلیسرید سنجیده می شوند. اگرچه بروز این بیماری ها در افراد به موارد ثابت و غیرقابل تغییری مانند سن، جنسیت، ژنتیک و وضعیت یائسگی و… بستگی دارد اما نقش عوامل قابل تغییر مانند سبک زندگی سالم را نباید دست کم گرفت داشتن یک رژیم غذایی درست و اصولی،کنترل وزن در محدوده نرمال، فعالیت بدنی کافی و اصلاح رفتارهای ناسالم مانند مصرف نوشیدنی های الکلی و سیگار کشیدن همه می تواند تا حدود 38 درصد ریسک این بیماری ها کاهش دهند و یا از بروز آن ها پیشگیری کنند. برای شناخت و کنترل بهتر بیماری های قلبی ابتدا باید علل اصلی آن ها را شناخت، از اصلی ترین دلایل بروز این بیماری ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلسترول خون بالا
- فشار خون مزمن
- دیابت کنترل نشده
- افسردگی
- چاقی
حدود نیمی از افراد در معرض خطر این بیماری حداقل یکی از سه عامل خطر اصلی را دارند، در ادامه به توضیح بیشتر رژیم غذایی در بیماری های قلبی می پردازیم.
رژیم غذایی بیماران قلبی چگونه باید باشد؟
رژیم غذایی بیماران قلبی باید علاوه بر تامین نیازهای تغذیه ای آن ها به بهبود سلامت قلب نیز در این افراد کمک کند، از این رو ضروری است تا مصرف بعضی غذاها در الویت قرار بگیرد و استفاده از گروه های دیگری از غذاها محدود شود، استفاده متنوع از غذاهای زیر در رژیم غذایی بیماران قلبی لازم و ضروری است:
میوه و سبزیجات تازه
استفاده از میوه ها و سبزیجات تازه و فصلی فواید بسیاری برای بیماران قلبی دارد، چراکه این غذاها حاوی فیبرهای محلولی هستند که از طریق تشکیل مواد ژل مانند در روده باعث کند شدن روند هضم غذا و کاهش سطح کلسترول بد یا LDLمی شوند.
این فیبر ها همچنین کلسترول را به دام می اندازد و از جذب مجدد آن به جریان خون جلوگیری می کنند و باعث دفع این کلسترول ها از طریق مدفوع می شوند، از دیگر مزایای استفاده از این فیبرها تغذیه و تخمیر آن ها توسط باکتری های مفید روده بزرگ است، که علاوه بر بهبود سلامت روده ها باعث سنتز اسیدهای چرب کوتاه زنجیره شده و جذب این اسیدهای چرب کوتاه زنجیر باعث کاهش سنتز کلسترول در کبد و در نتیجه کاهش کلسترول خون می شود.
میوه ها و سبزیجات همچنین دارای آنتی اکسیدان هایی هستند که می توانند از سلول های بدن در برابر آسیب های سلولی محافظت کنند، آسیب های سلولی می توانند زمینه ایجاد دیابت و سایر بیماری های قلبی شود، لذا توصیه به استفاده متنوع از انواع میوه ها و سبزیجات با رنگ های مختلف به بیماران قلبی می شود .
مصرف میوه ها و سبزیجات برای بیماران قلبی مفید است
غلات کامل
غلات کامل مانند نان سبوسدار، جو، برنج قهوه ای و… منابع خوبی از فیبرهای نامحلول و سایر مواد مغذی هستند که در تنظیم فشار خون و سلامت قلب نقش دارند و استفاده از آن ها در رژیم غذایی بیماران قلبی لازم و ضروری است، فیبر نامحلول برخلاف فیبرهای محلول باعث تشکیل ژل نمی شوند و کلسترول را کاهش نمی دهند امااز راه‌های دیگر به سلامت کلی بدن این بیماران کمک می‌کنند، فیبرهای نامحلول باعث حجیم تر شدن مدفوع و هضم سریع تر غذا می شوند لذا مصرف آن ها و جایگزین کردنشان به جای غلات تصفیه شده ای مانند نان و برنج سفید در رژیم غذایی بیماران قلبی توصیه می شود.
پروتئین
وجود پروتئین کافی در رژیم غذایی بیماران قلبی لازم و ضروری است، گوشت های سفید مانند مرغ و ماهی و همچنین گوشت بدون چربی، لبنیات کم چرب و تخم مرغ نسبت به گوشت های قرمز و پرچرب یا گوشت اماء و احشا انتخاب های بهتری برای بیماران دچار مشکلات قلبی هستند. مصرف سینه مرغ بدون پوست به جای ران و کتف و بال مرغ و همچنین شیر بدون چربی به جای شیر کامل به دلیل محتوای کمتر چربی اشباع توصیه می شود، همچنین استفاده از ماهی به دلیل اسید چرب امگا 3 موجود در آن که به سلامت قلب کمک می کند لازم و ضروری است. از جمله منابع گیاهی پروتئین می توان به بذرکتان، گردو، سویا و حبوباتی مانند لوبیا، نخود و عدس اشاره کرد، استفاده از پروتئین های گیاهی می تواند باعث کاهش چربی مصرفی و کلسترول شود و همچنین به دلیل داشتن فیبرهای محلول و نامحلول مزایای گفته شده را نیز به همراه دارد اما کیفیت پروتئین حیوانی را نیز باید در نظر گرفت لذا توصیه می شود از تمام منابع پروتئین چه گیاهی و چه حیوانی به تناسب در رژیم غذایی این بیماران استفاده شود.
روغن و چربی های سالم
حفظ تعادل در استفاده از چربی های سالم و مفید مانند چربی های غیر اشباع می تواند با کاهش سطح کلسترول بد (LDL) خون و افزایش سطح کلسترول خوب (HDL) خون به بهبود وضعیت قلب و کاهش خطر بیماری های قلبی کمک کند. چربی‌های امگا 3 نوعی چربی غیراشباع چندگانه هستند که می‌توانند از طریق اعمال زیر به بهبود سلامت قلب در بیماران قلبی کمک کنند:
- کاهش ضربان قلب و بهبود ریتم قلب
- کاهش خطر تشکیل لخته و سکته قلبی
- کاهش تری گلیسیرید خون
- بهبود فشار خون ( رژیم غذایی فشار خون بالا)
- بهبود عملکرد عروق خونی
- تاخیردرایجاد پلاک در شریان های خونی
توجه داشته باشید که نوع چربی که می خورید از مقدار کل آن در رژیم غذایی تان مهم تر است به همین دلیل حفظ تعادل در رژیم غذایی بیماران قلبی از طریق جایگزین کردن چربی های ناسالم با چربی های سالم بسیار کمک کننده است از بهترین منابع چربی های سالم می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- آجیل های بدون نمک مانند بادام، بادام هندی و بادام زمینی
- زیتون
- روغن های گیاهی مانند: زیتون، کلزا، بادام زمینی، آفتابگردان، سویا، کنجد و گلرنگ
- آووکادو
- ماهی های روغنی مانند: ماهی تن، سالمون و ساردین
- دانه هایی مانند: کنجد، بذر کتان، دانه چیا
مصرف روغن هایی مانند روغن زیتون برای سلامت قلب توصیه می شود
مصرف چه غذاهایی باید در رژیم غذایی بیماران قلبی محدود شود؟
چربی های ناسالم
در رژیم غذایی بیماران قلبی محدود کردن مصرف چربی های اشباع و ترانس گام مهمی در کاهش کلسترول خون و درمان و کاهش خطر ابتلا به بیماری های عروق کرونر است، چراکه سطح بالای کلسترول خون می تواند منجر به تجمع پلاک هایی به نام آترواسکلروز در عروق شود، وجود این پلاک ها خطر حمله قلبی و سکته را افزایش می دهد.
چربی های اشباع شد هم در محصولات حیوانی و هم در محصولات گیاهی یافت می شوند، از جمله مهم ترین این چربی ها می توان به :
- کره
- روغن نارگیل
- روغن پالم
- غذاهای فرآوری شده، مانند بیسکویت، کیک، شیرینی و…
- غذاهای آماده
- گوشت خوک
- چربی پوست مرغ و سایر طیور
- گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس
همچنین مصرف چربی های ترانسی که به طور طبیعی در برخی غذاها یافت می شود، نیز باید محدود شود، برخی از این غذاها عبارتند از:
- غذاهای سرخ شده مانند چیپس
- بیسکویت، کیک و شیرینی
- کره
- فست فودهایی مانند همبرگر، پیتزا و یا غذاهایی که در تهییه آن ها از «روغن‌های هیدروژنه» یا «روغن‌های گیاهی نیمه هیدروژنه» استفاده می شود.
فست فودها حاوی چربی های ترانس و نمک افزوده هستند و برای سلامت قلب مضرر
کنترل میزان مصرف نمک
محدود کردن مصرف نمک (سدیم) بخش مهمی از رژیم غذایی بیماران قلبی است. مصرف بیش از حد نمک می تواند منجر به فشارخون بالا شود که خود یک عامل خطر برای بروز بیماری های قلبی است، انجمن قلب آمریکا توصیه به مصرف2300 میلی گرم سدیم در روز (حدود یک قاشق چایخوری نمک) برای بزرگسالان سالم و حتی بیماران دارای نارسایی قلبی می کند، بر اساس یافته‌های یک مطالعه جدید، برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی، محدود کردن مصرف سدیم در رژیم غذایی به سطوح کمتر از حداکثر توصیه شده استاندارد یعنی حدود 2.3 گرم در روز، مزایای بیشتری به همراه ندارد و ممکن است خطر مرگ را نیز افزایش دهد.
از آنجایی که بیماران اغلب برای حفظ پایبندی به درمان های نارسایی قلبی تلاش می کنند، بهتر است تمرکز بیشتر، بر دستورالعمل ها و مداخلات سبک زندگی سالم، مانند ورزش بیشتر و پیشگیری و یا کنترل بیماری ها و مشکلاتی مانند دیابت و چاقی باشد.البته برای افرادی که مصرف نمک بالای دارند راه حل های زیر بسیار کمک کننده است:
- اضافه کردن نمک به غذا بر سر سفره به جای استفاده از آن حین پخت و پز
- حذف یا محدودکردن غذاهای حاوی نمک افزوده زیاد مانند غذاهای کنسروی یا فرآوری شده
- استفاده از سایر چاشنی ها مانند انواع ادویه جات وآبلیموه به جای نمک
توجه داشته باشید غذاهایی که ادعا می کنند سدیم کمتری دارند و به جای نمک معمولی از نمک دریا استفاده می کنند تفاوتی با نمک معمولی ندارند، زیرا نمک دریا ارزش غذایی مشابهی با نمک معمولی دارد. علاوه بر رژیم غذایی، ورزش منظم، کنترل استرس، خواب کافی، کاهش وزن، کنترل دیابت ازجمله مواردی است که می تواند در بهبود شرایط به بیماران قلبی کمک کننده باشد.
نکات گفته شده در بالا، به شما در انتخاب یک رژیم درمانی مناسب برای پیشگیری و درمان بیماری های قلبی کمک می کند اما توجه داشته باشید که داشتن یک رژیم غذایی اصولی مخصوص شرایطتان زیر نظر متخصص تغذیه از اهمیت بالایی برخوردار است، برای دریافت رژیم غذایی بیماری های قلبی از طریق لینک زیر اقدام کنید. ما در کنارشما هستیم تا بهترین رژیم غذایی را داشته باشید.
