سرطان یکی از بیماری هایی است که همه ساله در سراسر جهان افراد زیادی را درگیر می کرده است و آمار مرگ و میر آن روز به روز در حال افزایش است، اگرچه برخی از افراد در معرض خطر ژنتیکی بالاتری برای ابتلا به سرطان هستند، تحقیقات نشان می دهد با کمک رژیم درمانی سالم و تغذیه از 25 درصد از موارد کلی سرطان می توان پیشگیری کرد. از طرفی بروز بسیاری از سرطان ها ممکن است 10 سال یا بیشتر طول بکشد، بنابراین داشتن یک سبک زندگی سالم بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله جذاب قصد معرفی رژیم غذایی ضد سرطان را داریم همچنین به معرفی غذاهایی می پردازیم که خواص ضدسرطانی دارند.
آیا به کمک رژیم غذایی می توان از بروز سرطان پیشگیری کرد؟
خطر ابتلا به سرطان در افراد مختلف متفاوت است چرا که سبک زندگی هر فرد منحصر به فرد بوده و قرارگیری افراد در معرض خطرهای محیطی متفاوت است، طبق گزارشات سازمان جهانی بهداشت 30 تا 40 درصد بار سرطان را می توان به عوامل خطر زای محیطی مانند تغذیه نامناسب، استعمال سیگار یا در معرض دود آن بودن، مصرف الکل و اضافه وزن و چاقی نسبت داد.(1)
همان طور که اشاره کردیم یک سبک زندگی سالم می تواند تا حد زیادی از بروز انواع سرطان ها پیشگیری کند که تغذیه و رژیم غذایی یکی از اجزا اصلی آن است البته همواره باید توجه داشته باشید که هیچ رژیم غذایی نمی تواند صد درصد مانع ابتلا به سرطان شود اما رژیم های غذایی بسیاری وجود دارند که با نام رژیم غذایی ضد سرطان شناخته می شوند. این رژیم های غذایی سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدان بوده و از بدن در برابر آسیب های سلولی محافظت می کنند. در ادامه به معرفی بیشتر این رژیم های غذایی می پردازیم.
بهترین رژیم های غذایی که خواص ضد سرطانی دارند:
انواع رژیم گیاه خواری همواره به خاطر فواید زیادی که برای بدن دارند مورد توجه و تایید پزشکان و متخصصین تغذیه بوده اند، از جمله این فواید خواص ضدسرطانی این رژیم های غذایی است، رژیم های گیاهخواری سرشار از میوه‌ها و سبزیجات تازه با رنگ های مختلف بوده و در بیشتر انواع آن ها گوشت و سایر محصولات حیوانی محدود یا منع شده است و شاید یکی از دلایل پائین بودن آمار سرطان میان پیروان این رژیم غذایی عدم مصرف گوشت قرمز و مواد غذایی گوشتی فراوری شده توسط آن ها است. رژیم های غذایی گیاهی همچنین غنی از ترکیبات شیمیایی به نام فیتوکمیکال ها هستند که از بدن در برابر آسیب های سلولی محافظت می کنند، این فیتوکمیکال ها همچنین باعث مختل شدن فرآیندهایی در بدن می شوند که بروز سرطان را تشویق می کند.
وجود فیبر بالا در انواع غذاهای گیاهی می تواند ریسک ابتلا به بعضی انواع سرطان مانند سرطان سینه و روده بزرگ را کاهش دهد. البته توجه داشته باشید که از معایب گیاهخواری نیز نباید غافل شد برای اطلاع از جزئیات این رژیم غذایی می توانید مقالات ما در این زمینه را از همین سایت مطالعه کنید.
رژیم غذایی مدیترانه ای یکی دیگر از رژیم های غذایی محبوبی است که در پیشگیری از بسیاری از بیماری ها مانند سرطان کاربرد دارد، در بسیاری از‌مقالات توصیه به پیروی از رژیم غذایی مدیترانه ای برای پیشگیری از سرطان ذکر شده زیرا این الگوی غذایی سرشار از سبزیجات، روغن زیتون و سایر غذاهای حاوی آنتی اکسیدان بالا است .
البته یکی از عواملی که می تواند از بروز بسیاری از بیماری ها از جمله انواع سرطان ها جلوگیری کند، در واقع رعایت تعادل در استفاده از غذاهای گیاهی و حیوانی در رژیم غذایی روزانه افراد است، به طور کلی در یک رژیم غذایی سالم و به نوعی ضد سرطان توصیه به مصرف دو سوم از غذاهای گیاهی و یک سوم از غذاهای حیوانی می شود.
مهم ترین غذاها با خاصیت ضدسرطانی
بسیاری از میوه ها و سبزیجات با رنگدانه های مختلف دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدسرطانی قوی هستند در ادامه به معرفی این رنگدانه ها و غذاهای حاوی آن ها می پردازیم:
غذاهایی با رنگدانه های قرمز
لیکوپن یک ماده مغذی با خاصیت تقویت کنندگی سلامت بدن و همچنین خواص ضد سرطانی است که در مواد غذایی با رنگدانه قرمز یافت می شود، مکانیسم‌های گزارش‌شده اثر لیکوپن در داخل بدن شامل تنظیم فرآیندهای اکسیداتیو و التهابی، القای آپوپتوز یا مرگ سلولی است که همگی می توانند از تشکیل تومور و بروز سرطان جلوگیری کنند، از جمله مهم ترین منابع غذایی حاوی لیکوپن می توان به: سیب قرمز ،گوجه فرنگی،کلم قرمز،هندوانه، گزیپ فروت اشاره کرد.(1-2)
غذاهایی با رنگدانه های سبز
سبزیجاتی با رنگ سبز مانند کلم بروکلی، کاهو، کاسنی، اسفناج، چای سبز و.. به علت داشتن ترکیبات مختلف عملکردی می توانند با بسیاری از بیماری های مزمن از جمله دیابت، چاقی و سرطان مبارزه کنند. فعالیت های ضد سرطانی و مکانیسم های اساسی برخی از ترکیبات فعال زیستی مهم موجود در غذاهایی با رنگ های سبز مانند: سولفورافان، کاتچین ها، کلروفیل، ایزوفلاون و… هنوز مورد بررسی است.
مصرف کلم بروکلی که منبع غنی شیمیایی با خاصیت ضد سرطانی قوی به نام سولفورافان، با کاهش خطر سرطان پروستات، سرطان سینه، سرطان روده بزرگ و سرطان دهان مرتبط است.
مصرف میوه ها و سبزیجات با رنگدانه های مختلف خاصیت ضدسرطانی دارد
غذاهایی با رنگدانه های زرد و نارنجی
غذاهایی با رنگدانه های زرد و نارنجی معمولا حاوی کاروتنوئیدهای لوتئین و زآگزانتین هستند که این ترکیبات به کاهش کلسترول و محافظت در برابر سرطان سینه، پوست و معده کمک می کنند، همچنین فولات موجود در این غذاها در ساخت DNA و پیشگیری از جهش های سرطان زا و آسیب های سلولی کمک می کند
از بهترین غذاها با رنگدانه های زرد و نارنجی می توان به پرتقال، نارنگی، آناناس، پاپایا، گریپ فروت و.. اشاره کرد، در بعضی از مطالعات ذکر شده است مصرف مرکباتی نظیر لیمو ترش و گریپ فروت خطر ابتلا به سرطان های گوارشی را تا 28درصد کاهش می دهند.
غذاهایی با رنگدانه های آبی یا بنفش
آنتوسیانین موجود در غذاهای حاوی رنگدانه بنفش یا آبی با خاصیت آنتی اکسیدانی قوی از چسبیدن مواد سرطان زا به DNA ما جلوگیری می کند و می توانند در پیشگیری از برخی سرطان ها به ویژه سرطان های دستگاه گوارش مفید باشد، تحقیقات همچنین نشان داده استفاده از غذاهایی با این رنگدانه به بهبود عملکرد مغز کمک می کند.
تمشک، ریواس، چغندر، زغال اخته، گیلاس،انگور قرمز، سیب قرمز، آلو بنفش و سایر سبزیجات و میوه هایی با رنگ قرمزتیره، آبی یا بنفش از منابع غنی آنتوسیانین ها هستند. از جمله غذاهای دیگری که مصرف آن ها برای پیشگیری از سرطان توصیه می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حبوبات: انواع حبوبات غنی از فیبر بوده و برای سلامت دستگاه گوارش بسیار مفید است، مصرف روزانه و متعادل انواع حبوبات در یک رژیم غذایی متعادل برای پیشگیری از سرطان دستگاه گوارش توصیه می شود.
- بذرکتان: بذر کتان غنی از فیبر و چربی های مفید امگا3 بوده و علاوه بر خواص ضد سرطانی آن در سلامت قلب نیز کمک کننده هستند و در بعضی مقالات از آن در پیشگیری از سرطان روده بزرگ نام برده شده است.
- روغن زیتون: روغن زیتون به دلیل داشتن چربی های مفید و نقش آن در کنترل کلسترول بد بدن، جایگاه ویژه ای در رژیم های غذایی ضد سرطان دارد.
- زردچوبه: کورکومین موجود در زردچوبه آن را به یکی از مواد غذایی طلایی تبدیل کرده است چراکه این ماده غذایی بی نظیر علاوه بر خاصیت آنتی اکسیدانی، خواص ضد التهابی نیز دارد و در پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری های مزمن و حتی سرطان کمک کننده است، در بعضی منابع ذکر شده مصرف هم زمان زردچوبه با فلفل سیاه به جذب بیشتر آن توسط بدن کمک می کند.
- منابع غذایی ویتامین D: در نتایج بسیاری از مطالعات نشان داد ویتامین دی دارای فعالیت‌های بیولوژیکی متعددی است که می تواند پیشرفت سرطان را کند و یا از رشد سلول های سرطانی پیشگیری کند. از جمله فواید این ویتامین می توان به تقویت تمایز سلولی، کاهش رشد سلول‌های سرطانی، تحریک مرگ سلولی (آپوپتوز)، کاهش خون تومورها و… اشاره کرد.
مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد که سطوح بالاتر ویتامین D سرم با میزان بروز کمتری از سرطان‌های کولون، پانکراس، پروستات و سایر سرطان‌ها مرتبط است و شواهد برای پیشگیری از سرطان کولورکتال قوی تر است.
البته همچنان نتایج مطالعات در این باره متناقض است و بسیاری از مطالعات ادعا دارند ویتامین D تأثیر قوی‌تری بر پیشرفت سرطان نسبت به بروز آن دارد و به نظر نمی رسد ویتامین D عامل اصلی در کاهش بروز سرطان باشد.
با این حال ضروری است برای سلامت بیشتر از مکمل و منابع غذایی غنی از این ویتامین زیر نظر متخصص تغذیه استفاده شود، از جمله منابع غذایی ویتامین D می توان به ماهی های چرب مثل سالمون، خال مخالی، گردو، جگر گاو، زرده تخم مرغ اشاره کرد البته توجه داشته باشید که منابع غذایی این ویتامین محدود بوده و نیاز به استفاده ماهانه از دوز مناسب مکمل ویتامین Dزیر نظر متخصص تغذیه وجود دارد.
مصرف منابع غذایی حاوی فولات خاصیت ضدسرطانی دارد
- منابع غذایی فولات(ویتامین ب 9): همان طور که پیش تر اشاره کردیم استفاده از منابع غذایی فولات در یک رژیم غذایی ضد سرطان جایگاه ویژه ای دارد چراکه می تواند از رشد سلول های سرطانی پیشگیری کند، این ویتامین در غلات صبحانه غنی شده و محصولات گندم کامل، آب پرتقال، تخم مرغ، لوبیا، مارچوبه و… یافت می شود.
تا به این جای مقاله سعی به معرفی غذاهای مفید برای جلوگیری از سرطان پرداختیم اما در ادامه غذاهایی را معرفی می کنیم که می توانند به رشد و پیشرفت تومورهای سرطانی کمک کنند.
مصرف چه غذاهایی می تواند باعث بروز و یا رشد سلول های سرطانی شود؟
برخی غذاها در صورتی که بیش از حد مصرف شوند، می توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند، با این حال، رابطه بین غذا و خطر ابتلا به سرطان ساده نیست و شاید این گونه بتوان رابطه آن ها را توجیه کرد که، برخی از غذاها می توانند خطر چاقی و دیابت نوع 2 را افزایش دهند و این شرایط خود با بروز انواع خاصی از سرطان ها ارتباط دارد.
کنفرانس بهداشتکاران صنعتی دولتی آمریکا (ACGIH) پنج دسته از مواد شیمیایی عوامل سرطان زا را دسته بندی کردند که دو دسته اول برای ما مهم تر هستند:
گروه: A1 موادی هستند که سرطان زایی آن ها برای انسان ها توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) تایید شده است از جمله غذاهای این گروه می توان به الکل و گوشت های فرآوری شده از جمله ژامبون، بیکن، سالامی اشاره کرد، طبق گزارش های این سازمان مصرف گوشت های فرآوری شده خطر ابتلا به سرطان روده، معده و سینه را افزایش می دهد.
گروه A2 : گروه دوم موادی هستند که مشکوک به سرطان زایی برای انسان هستند، گوشت قرمز در این گروه طبقه بندی شده است و این بدان معناست که مصرف زیاد آن احتمالا برای انسان خاصیت سرطان زایی دارد. کارشناسان شواهد قوی از ارتباط بین سرطان روده بزرگ، سرطان پانکراس و پروستات با مصرف مقادیر زیاد گوشت قرمز یافته اند.
به دلیل این خطر، صندوق بین المللی تحقیقات سرطان جهانی توصیه به محدود کردن مصرف گوشت قرمز به سه بار در هفته می کند.
مصرف چه غذاهایی باعث کاهش رشد سلول های سرطانی می شود
آیا مصرف شکر و غذاهای حاوی قند افزوده باعث بروز سرطان می شود؟
سلول های سرطانی برای رشد سریع خود به مقدار زیادی گلوکز نیاز دارند، این فرضیه که حذف قند از رژیم غذایی به توقف رشد سرطان کمک می کند، امکان پذیر نیست زیرا سلول‌های سالم بدن ما نیز به گلوکز نیاز دارند. مطالعات فعلی نشان داده است مصرف شکر به طور مستقیم در بروز سرطان تاثیر گذار نیست، اما با جایگزین شدن قندها با مواد مغذی که از بدن محافظت می کنند می تواند زمینه ابتلا به سرطان را بالا ببرد، از طرفی قندهای افزوده می توانند ریسک چاقی و اضافه وزن را بالا برده که خود یکی از ریسک فکتورهای ابتلا به سرطان است لذا بهتر است، برای بهره وری از فواید حذف قند از یک رژیم غذایی درست و اصولی پیروی کرد.
همان طور که اشاره کردیم داشتن یک رژیم غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات حاوی رنگدانه های مختلف می تواند به پیشگیری از بسیاری از سرطان ها کمک کند، همچنین یکی دیگر از راه های پیشگیری از این بیماری خرید غذاهای ارگانیکی است که بدون استفاده از آفت کش ها یا مواد شیمیایی سرطان زا تولید می شوند همچنین اگر به غذاهای ارگانیک دسترسی ندارید سعی کنید از غذاهای تازه و کامل برای تهیه غذاهای خانگی و شام سالم استفاده کنید تا کمتر در معرض غذاهای فراوری شده و حاوی مواد شیمیایی سرطان زا قرار بگیرید. برای دریافت رژیم غذایی مناسب خود می توانید از طریق این لینک اقدام کنید.
